Waar winst het wint
van waarde,
wordt verlies het resultaat.
Het zou een citaat uit de Tao Te Ching kunnen zijn. Dat is niet zo, maar de boodschap is wel even brandend actueel als die oud-Chinese inspiratiebron, die sedert eeuwen zovele zoekenden voedt. In plaats van een bescheiden feestje te bouwen naar aanleiding van deze honderdste zentekst, stel ik voor dat we vandaag een paar teksten tot ons laten komen die ons met beide voeten op de harde, kille grond van onze samenleving houden. Want het feestje is over, voorgoed, zeggen ons onze leiders.
Ga naar http://www.hartbovenhard.be en lees daar de Septemberverklaring. De boodschap is even eenvoudig als duidelijk: Hopelijk laten onze heersers zich in hun beleid meer leiden door hun hart voor mensen dan door harde cijfertaal.
Wie inzet op winst, verliest immers zijn hart. Zo simpel is dat. Het klinkt simplistisch en naïef, het zij zo; dat anderen die naïviteit dan maar vertalen in concrete maatregelen, die ervoor zorgen dat alles wat weerloos is in zijn waarde wordt gelaten. Meer mededogen, minder kilte.
Wat zegt de Tao Te Ching hierover?
De weg van de hemel is als het spannen van een boog.
Het hoge wordt naar beneden getrokken, het lage rijst omhoog.
De weg van de hemel neemt van wie een overschot heeft
en geeft aan wie te weinig heeft.
De weg van de mens is anders.
De mens neemt van de behoeftigen om dit aan te bieden
aan degenen die al overvloedig bedeeld zijn.
Wie is in staat om de overschotten aan te bieden aan de wereld?
Alleen de mens die de Tao heeft.
Daarom, de wijze onderneemt actie, zonder er rechten aan te ontlenen.
Hij voert zijn werk uit, maar beroemt zich er niet op.
Hij verlangt er niet naar met zijn bekwaamheid te pronken. 1
Alles draait om het verschil tussen de weg van de hemel en die van de mensen.
De mens neemt van de behoeftigen om dit aan te bieden aan degenen die al overvloedig bedeeld zijn. Wij noemen dat, bijbelvast als we zijn, het Matteüseffect: wie arm is wordt armer, wie al rijk was, wordt nog rijker.
Ja, aan al wie heeft zal worden gegeven,-
hij wordt begiftigd met overvloed;
en wie niets heeft,- ook wát hij heeft
zal bij hem worden weggehaald! 2
’t Is niet schoon, ’t is niet eerlijk, maar de wereld is nu eenmaal hard. Wie niet meekan, valt af. Zo werkt het systeem, van kleuterklas tot universiteit, van crèche tot bejaardenhuis. Wie geen netwerk heeft van mantelzorgers, moet het zelf maar uitzoeken. Je had maar niet zo oud moeten worden. Huize Avondrood gaat dicht. Te duur.
Daartegenover staat de weg van de hemel, die neemt van wie een overschot heeft en geeft aan wie te weinig heeft. En God weet dat wij met gigantische overschotten zitten. Overschot aan talent, energie, verstand, vernuft, goederen, voedsel, voorzieningen, mensen. We gooien het weg, verspillen het in plaats van het aan te bieden aan de wereld.
Dat laatste kan alleen de mens die de Tao heeft. En hoe ziet zo een mens er dan uit? Sla de bladzijde om en lees Tao 78.
Niets is zo zacht en wendbaar als water.
Toch kun je er alles mee aanvallen wat stevig en sterk is.
Niets kan er tegen op.
Het zwakke kan het sterke overwinnen.
Het soepele kan het stugge overwinnen.
Eigenlijk weet iedereen dit wel, maar niemand leeft ernaar.
Daarom zegt de wijze:
Accepteer alle vernederingen,
dan word je de meester van de grond en het graan.
Accepteer alle lasten en schulden,
dan kun je een keizer zijn.
De waarheid klinkt vaak tegenstrijdig. 3
Hier zie je een mens in de kracht van zijn zwakheid. Met heel zijn zwakke hart tegenover alles wat hard is. Zacht, wendbaar, soepel. Een mens die alles accepteert, alle vernederingen, alle lasten en schulden. Dat klinkt inderdaad tegenstrijdig, wij zijn opgevoed met andere idealen. En toch, de zachte kracht van de druppel holt de hardste steen uit.
Die zachte waarden, kennen we die niet uit de Zaligsprekingen? Natuurlijk kennen we die, iedereen kent die, maar niemand leeft ernaar, zegt Lao Tze, de vermeende auteur van de Tao Te Ching.
Wat zou het mooi zijn als onze vorsten, minister-presidenten, meesters van onze grond en ons graan af en toe eens van hun onderhandeltafel zouden wegdromen van
de wijsheid van het domme,
de schoonheid van het trage,
de aanvulling van het stomme,
het voordeel van het lage. 4
________________
1 http://www.tekensvanleven.nl/teken77.htm
2 Matteus 25:29. Naardense Bijbel.
3 http://www.tekensvanleven.nl/teken78.htm
4 Lin Yutang. (1937). The importance of living.